Boru dişleri, ulusal ve uluslararası standartlara ve uygulama alanına göre değişiklik göstermektedir. Bu yazıda BSPP (veya gaz), BSPT ve NPT tipi dişler arasındaki farklar ve uyumluluklar açıklanmaktadır.
Boru dişi tipleri
Başlıca iki tane boru dişi tipi vardır:
- Paralel (düz olarak da adlandırılır) — boru dişinin çapı sabittir.
- Konik — boru dişinin çapı sabit değildir. Söz konusu çap diş boyunca artar veya azalır.
En yaygın iki boru dişi standardı vardır:
- British Standard Pipe Thread (BSP) standardında diş açısı 55 derecedir. Bu standart dünya çapında (Kuzey Amerika hariç) benimsenmiştir.
- American National Standard Pipe Thread standardında diş açısı 60 derecedir. Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da en yaygın kullanılan standart budur.
Ayrıca, her boru dişi standardında inç başına belirli sayıda diş ve farklı şekillerde diş tepesi ve çukurları vardır.
BSPP diş
BSPP (veya gaz) diş, BSP standardında paralel (sondaki P harfi, bunu konik dişten ayırmak için Paralel anlamına gelir) bir diştir. Sabit bir çapa, 55 derecelik açıya ve yuvarlak tepe ve çukurlara sahiptir.
BSPP erkek ve dişi dişler her zaman paraleldir, yani aynı silindirik şekilde birleşir. Bu tür dişler için sızdırmazlık elemanı kullanılması tavsiye edilir.
BSPT diş
BSPT diş, BSP standardında konik (sondaki T harfi, bunu paralel dişten ayırmak için Taper (konik) anlamına gelir) bir diştir. Bu boru dişinin çapı, diş boyunca değişkendir. BSPT diş aynı 55 derecelik açıya ve yuvarlak tepe ve çukurlara sahiptir.
BSPT erkek ve dişi dişler birbirlerini sıkıştırırlar. Sonuç olarak, bu bağlantılar daha sıkı ve sızdırmazdır ve sızdırmazlık elemanı kullanmayı gerektirmez.
NPT diş
NPT (National Pipe Taper) diş, Amerikan standardında (American National Standard Pipe Thread) konik bir diştir. Bu boru dişinin çapı, diş boyunca değişkendir. NPT diş 60 derecelik açıya ve düzleştirilmiş tepe ve çukurlara sahiptir.
NPT dişli bağlantılarda da sızdırmazlık elemanı kullanmak gerekmez, çünkü erkek ve dişi konik dişler birbirlerini sıkıştırır ve sızdırmaz bağlantılar sağlar.
Aşağıdaki görsel BSPP, BSPT ve NPT dişler arasındaki şekil farklarını göstermektedir:
BSPP ve BSPT dişler birbiriyle uyumlu mu?
Altın kural basittir: Konik bir erkek, konik veya paralel bir dişiye uyabilir.
Dolayısıyla BSPT (konik) erkek bir diş, hem BSPT (konik) hem de BSPP (paralel) dişiye uyabilir. Ancak, BSPP (paralel) bir erkek diş, sadece paralel (BSPP) bir dişi dişe uyar, çünkü konik bir dişi dişe uyması mümkün değildir.
Bütün bu detaylar aşağıda şöyle gösterilmektedir:
Unutmayın, BSPT bir erkeği BSPP bir dişiye bağlarken, sızdırmaz bir bağlantı sağlamak için ek sızdırmazlık elemanı gerekmektedir.
BSP ve NPT dişler, inç başına farklı diş sayılarına ve diş açılarına sahip oldukları için uyumsuzdur. NPT bir erkeği BSPP veya BSPT dişisiyle birleştirmeye çalışmak, parçanın birkaç tur çevirmeyle sıkışmasına neden olacaktır. Sonuç olarak, diş şeklindeki farklılık nedeniyle spiral bir sızıntı meydana gelecektir.
BSP ve NPT diş uyumluluğu
| BSPP dişi | BSPT dişi | NPT dişi | |
| BSPP erkek | + | – | – |
| BSPT erkek | + | + | – |
| NPT erkek | – | – | + |
Hangi bağlantılar için bir diş adaptörü gerekir?
Uyumsuz dişlere sahip boruları bağlamak için bir diş adaptörü gereklidir. Bağlantıların sağlam ve sızdırmaz olduğundan emin olmak için uygun diş tiplerine sahip adaptör kullanınız.
Uyumlu ve uyumsuz boru dişi kombinasyonları hakkında daha fazla bilgi için yukarıdaki tabloya başvurunuz.
Hangi diş bağlantılarında sızdırmazlık elemanı kullanmak gerekir?
Paralel veya düz dişli bağlantılarda (örn. BSPP) bir sızdırmazlık elemanı gereklidir.
Ayrıca, konik bir erkek dişi paralel bir dişi dişe (örneğin, BSPT bir erkeği BSPP bir dişiye) bağlarken sızdırmazlık elemanı gereklidir.
Konik dişli bağlantılar (örn. BSPT, NPT) sızdırmazlık elemanı kullanmak gerekmez, çünkü erkek ve dişi konik dişler birbirlerini sıkıştırır ve sızdırmaz bağlantılar sağlar.
